“Mensen zijn de gebruikers van gebouwen, en gebouwen krijgen pas waarde als we weten hoe mensen ermee omgaan. Dat is de kern van sociale duurzaamheid.” Harm Valk (Nieman RI) introduceerde tijdens het NulNu congres 2016 de AQSI tool; een methodiek om de sociale duurzaamheid van gebouwen te beoordelen. Hoe ervaren gebruikers een gebouw en welke impact heeft het op bijvoorbeeld gezondheid of productiviteit? Oh ja, en hoe meet je zoiets? 

“Soms moet je functioneren in een bepaalde ruimte, of je nou wil of niet. Bijvoorbeeld omdat je baas ergens een kantoorruimte heeft gehuurd. Maar hoe beleef jij als gebruiker zo’n gebouw? Of neem bijvoorbeeld scholen. Zou het niet mooi zijn als leerlingen van een VMBO zich simpelweg veilig voelen in hun schoolgebouw?” Harm Valk schetst een aantal voorbeelden van de menselijke beleving van gebouwen, om er vervolgens ontnuchterend aan toe te voegen dat er te vaak gebouwd wordt voor ‘de oplevering’, en dus niet voor ‘de mens’ in een gebouw.

Gebruiksvriendelijk
Als we kijken naar sociale duurzaamheid, dan staat niet de realisatie van een gebouw centraal, maar het traject vanaf de oplevering. Binnen de AQSI-tool wordt onder andere gekeken naar duurzaam gebruik, gezondheid, comfort, veiligheid en onderhoud. Er bestaat al een NEN norm (NEN-EN-15643-3) die het raamwerk biedt voor de beoordeling van sociale prestaties van gebouwen, en AQSI is geheel gebaseerd op deze norm. De methodiek van Nieman kan in wezen worden opgevat als een gebruiksvriendelijke schil; in zijn rauwe vorm is deze NEN-norm namelijk vrij lastig te hanteren (wilt u even deze 170 vragen beantwoorden?).

Subjectiviteit is geen probleem
Na de plenaire introductie wordt er in twee kleine sessies verder gepraat over AQSI. Valk benadrukt dat de focus op het menselijk aspect leidt tot kwalitatieve en subjectieve gegevens. “En dat is niet erg, want je probeert de kwaliteiten van een gebouw in de vingers te krijgen. Er zijn wél 170 aandachtspunten, maar er is geen criterium. De oplossing is dat je bijvoorbeeld drie of vier partijen vanuit verschillende invalshoeken en perspectieven om een oordeel vraagt. Dan ontstaat er gaandeweg een beeld.”

Harm Valk is van mening dat AQSI ook prima gebruikt kan worden voor procesbewaking: “Een mogelijke toepassing is dat je vooraf met de opdrachtgever de voorwaarden en eisen definieert en gedurende het hele proces bewaakt dat je bepaalde sociale kwaliteiten tot aan het eind van de rit behoudt. Dan zet je AQSI in als bewakingsinstrument. Een andere toepassing is dat je een analyse maakt van een bestaand gebouw; dan is het vooral een nieuwe invalshoek.”

“Iedereen zegt dat ze de klant centraal stellen, dit is een manier om te laten zien dat je het meent.” Carl-peter Goossen

DNA in de Bouw ondertekent manifest
Op de AQSI-website is veel informatie te vinden over de ins en outs van de nieuwe methodiek, er worden een paar cases besproken en er staat zelfs een “Manifest Sociale Duurzaamheid” online dat is ondertekend door flink wat partijen, waaronder MVO Nederland, De Groene Zaak, Stichting VACpunt Wonen, DGBC, GPR Gebouw, ICDubo, Slimbouwen, de VLA en Activehouse.nl. Sinds 13 juni steunt ook DNA in de Bouw officieel de AQSI-tool. Voorzitter Carl-peter Goossens ondertekende tijdens het NulNu congres het manifest. Tijd voor AQSI!

Door Anton Coops (Contentpoint)