Voor de tweede keer organiseerden DNA in de Bouw en Jaarbeurs het congres NulNu. Op maandag 13 juni 2016 pakten we opnieuw uit, met topsprekers en topverhalen. Met sprekers die inspireren met praktische informatie en handvatten bieden voor ieders eigen aanpak. Bijna 100 deelnemers kwamen naar Utrecht om wegwijs te worden in tools en methodieken voor duurzaam ontwerp, toetsing en garantie.

Bouwkwaliteit borgen, berekenen en beoordelen

Vanuit dit thema werkte DNA en Jaarbeurs een inspirerend programma uit. Duurzaamheid biedt in de bouw- en installatiesector grote economische kansen. Met groene groei-ambities als leidraad, is Nederland hard op weg naar een circulaire economie. Dit vooruitzicht is van grote invloed op de kwaliteit van bouwen. Omdat duurzame bouwkwaliteit veel meer inhoudt dan wat het Bouwbesluit voorschrijft, wordt kwaliteitsborging steeds belangrijker.

Grote foto: Alle deelnemers aan het eind op het podium om gezamenlijk te onderstrepen dat we vanaf morgen het verschil gaan maken met duurzame bouwkwaliteit: “Ja, ik wil en maak morgen het verschil!”

Op de congreswebsite lees je meer over het programma.
Hier vind je (binnenkort) ook de presentaties.
Tevens zijn binnenkort videoregistraties van een aantal presentaties te bekijken. Links worden toegevoegd aan deze pagina.

Een van de aanwezige journalisten bood DNA een artikel aan over de presentatie van Harm Valk: Tijd voor AQSI.

“Mensen zijn de gebruikers van gebouwen, en gebouwen krijgen pas waarde als we weten hoe mensen ermee omgaan. Dat is de kern van sociale duurzaamheid.” Harm Valk (Nieman RI) introduceerde tijdens het NulNu congres 2016 de AQSI tool; een methodiek om de sociale duurzaamheid van gebouwen te beoordelen. Hoe ervaren gebruikers een gebouw en welke impact heeft het op bijvoorbeeld gezondheid of productiviteit? Oh ja, en hoe meet je zoiets? 

“Soms moet je functioneren in een bepaalde ruimte, of je nou wil of niet. Bijvoorbeeld omdat je baas ergens een kantoorruimte heeft gehuurd. Maar hoe beleef jij als gebruiker zo’n gebouw? Of neem bijvoorbeeld scholen. Zou het niet mooi zijn als leerlingen van een VMBO zich simpelweg veilig voelen in hun schoolgebouw?” Harm Valk schetst een aantal voorbeelden van de menselijke beleving van gebouwen, om er vervolgens ontnuchterend aan toe te voegen dat er te vaak gebouwd wordt voor ‘de oplevering’, en dus niet voor ‘de mens’ in een gebouw.

Gebruiksvriendelijk
Als we kijken naar sociale duurzaamheid, dan staat niet de realisatie van een gebouw centraal, maar het traject vanaf de oplevering. Binnen de AQSI-tool wordt onder andere gekeken naar duurzaam gebruik, gezondheid, comfort, veiligheid en onderhoud. Er bestaat al een NEN norm (NEN-EN-15643-3) die het raamwerk biedt voor de beoordeling van sociale prestaties van gebouwen, en AQSI is geheel gebaseerd op deze norm. De methodiek van Nieman kan in wezen worden opgevat als een gebruiksvriendelijke schil; in zijn rauwe vorm is deze NEN-norm namelijk vrij lastig te hanteren (wilt u even deze 170 vragen beantwoorden?).

Subjectiviteit is geen probleem
Na de plenaire introductie wordt er in twee kleine sessies verder gepraat over AQSI. Valk benadrukt dat de focus op het menselijk aspect leidt tot kwalitatieve en subjectieve gegevens. “En dat is niet erg, want je probeert de kwaliteiten van een gebouw in de vingers te krijgen. Er zijn wél 170 aandachtspunten, maar er is geen criterium. De oplossing is dat je bijvoorbeeld drie of vier partijen vanuit verschillende invalshoeken en perspectieven om een oordeel vraagt. Dan ontstaat er gaandeweg een beeld.”

Harm Valk is van mening dat AQSI ook prima gebruikt kan worden voor procesbewaking: “Een mogelijke toepassing is dat je vooraf met de opdrachtgever de voorwaarden en eisen definieert en gedurende het hele proces bewaakt dat je bepaalde sociale kwaliteiten tot aan het eind van de rit behoudt. Dan zet je AQSI in als bewakingsinstrument. Een andere toepassing is dat je een analyse maakt van een bestaand gebouw; dan is het vooral een nieuwe invalshoek.”

“Iedereen zegt dat ze de klant centraal stellen, dit is een manier om te laten zien dat je het meent.” Carl-peter Goossen

DNA in de Bouw ondertekent manifest
Op de AQSI-website is veel informatie te vinden over de ins en outs van de nieuwe methodiek, er worden een paar cases besproken en er staat zelfs een “Manifest Sociale Duurzaamheid” online, http://www.aqsi.nl/nl/ondersteunende-instanties-van-het-manifest/ dat inmiddels is ondertekend door flink wat partijen, waaronder MVO Nederland, De Groene Zaak, Stichting VACpunt Wonen, DGBC, GPR Gebouw, ICDubo, Slimbouwen, de VLA en Activehouse.nl. Sinds 13 juni steunt ook DNA in de Bouw officieel de AQSI-tool. Voorzitter Carl-peter Goossens ondertekende tijdens het NulNu congres het manifest. Tijd voor AQSI!

Door Anton Coops (Contentpoint)

In het zuidelijk deel van veld 3 in de nieuwe wijk Schuytgraaf wil de gemeente Arnhem een duurzame modelwijk met bewonersparticipatie realiseren. Op verzoek van de gemeente ontwerpt en ontwikkelt DNA in de Bouw hier circa 50 duurzame woningen.

Het wordt een bijzonder veld: toekomstige bewoners kunnen kiezen uit woonconcepten met uiteenlopende duurzaamheidsthema’s als uitgangspunt, maar in ieder geval Nul op de Meter. Indien er heel veel belangstelling is, kan dit uitgebreid worden tot 100 woningen. De bouw gaat in 2018 starten.

Belangrijk uitgangspunt van dit project is het stimuleren van sociale verbanden zowel binnen het project, als binnen Schuytgraaf. De toekomstige bewoner wordt vanaf het begin nauw betrokken bij het project en praat mee over ontwerp en realisatie. Bewonersparticipatie in optima forma!

Tien verschillende woonconcepten

Schuytgraaf is een nieuwe wijk ten zuidwesten van Arnhem, dichtbij de binnenstad en met een landelijk karakter. Tot en met 2028 worden er ruim 6.000 woningen gebouwd voor zo’n 15.000 bewoners.
Veld 3 wordt in clusters van groepjes woningen verdeeld. Het aantal is groot genoeg om het project financieel haalbaar te maken en klein genoeg om besluitvorming goed te laten verlopen. Tien DNA-leden zijn aan de slag met een duurzaam woonconcept. Een DNA-lid stelt zelf een consortium samen om het project daadwerkelijk te realiseren. En is zelf verantwoordelijk om bewoners te werven voor zijn of haar idee.

Ruimtelijk en financieel haalbare cases

Eind 2016 wordt duidelijk of één of meerdere concepten een haalbare case opleveren, zowel ruimtelijk als financieel. Een onafhankelijke toetsingscommisie beoordeelt of projecten voor uitvoering in aanmerking komen. De commissie toetst onder meer of de indiener met een nZEB-berekening aantoont dat het concept voldoet aan de (bijna) energieneutrale norm en of de meerwaarde van het project voor duurzaamheid in de breedste zin van het woord bewezen is. Ook de betrokkenheid van de toekomstige bewoners en hun aantoonbare belangstelling, weegt aanzienlijk mee.

Lees het nieuwsartikel van augustus over Ecowijk De Kiem

Naar de website van de ecowijk